DE ONDERZOEKER - RICK

"Ik werk op de TU Delft en voor BETER doen wij onderzoek op de afdeling radiotherapie. We testen daar of de kunstwerken effect hebben op het genezingsproces; we laten mensen vragenlijsten invullen over hoe zij zich voelen voor, tijdens en na de behandeling. We hebben het strak opgezet, op een wetenschappelijke manier. We hebben drie ruimtes, drie condities: de kunstconditie, de placeboconditie en de controleconditie. Patiënten kunnen in twee van die drie ruimtes komen. In de controleconditie hangt geen kunstwerk. Daar komen alle patiënten  en daarna komen ze ofwel in de kunstconditie ofwel in de placeboconditie. Wat wij doen in het onderzoek is die twee condities vergelijken. We kunnen steeds de kunst met de controle en de placebo met de controle vergelijken. De opzet is prima. Het is echt een wetenschappelijk onderzoek. Wat voor ons wel een moeilijk punt is, is wat 'placebo' nou precies is."

"Dit is natuurlijk wel veldonderzoek, hè? Als wij een onderzoek doen op de universiteit heb je een lab-situatie waarbij je alles onder controle hebt en dat is bij veldonderzoek niet het geval. Je probeert wel zoveel mogelijk dingen te controleren. We hebben wel  drie vergelijkbare ruimtes voor de drie condities: er staat steeds een bestralingsapparaat, de kunstwerken zijn even groot en hangen op dezelfde plek. In die zin is het redelijk gecontroleerd. Maar de ruimtes zijn natuurlijk niet honderd procent hetzelfde en de laborant die aan het werk is, verschilt ook per keer."

"Ik weet niet wat er uitkomt. Voor ons is het een open vraag. Ik heb zelf wel de indruk dat als je gaat kijken naar een werk dat dat al helpt. Omdat het afleidt van je behandeling en situatie. Bij de radiotherapie heb je een kunstwerk van bloemen en een foto van bloemen. Daarvan denk ik wel dat ze allebei kunnen werken omdat de foto van bloemen op zich ook al interessant is om naar te kijken. Ik weet niet zeker of een kunstenaar er nog meer aan toe kan voegen om het effect groter te maken. Maar ik denk sowieso dat het beter zal zijn, allebei die condities, dan de blanco ruimte waarbij je geen afleiding hebt en alleen maar met je probleem of je pijn bezig bent."

"Ik denk dat wanneer een wetenschappelijke club dit geheel had opgezet, dat het heel anders was geworden. Sommige dingen die Martijn Engelbregt doet, zoals mensen in een rolstoel zetten en rondrijden en hen elektronen opplakken, dat zouden wij als wetenschappers niet zomaar mogen. Zoiets krijg ik als wetenschapper niet door een medisch ethische commissie. Maar dit is een kunstproject, geen wetenschap. Martijn kan zich daardoor vrijer bewegen." 

"Het onderzoek wat wij doen gaat zeker ook iets opleveren voor mijn eigen vakgebied. Het is nieuw om te kijken naar gezondheidseffecten. Als wij die echt kunnen meten, kunnen we daarna meer de diepte in. Dit onderzoek is voor ons een vingeroefening. Ik werk aan de TU bij Industrieel Ontwerpen en we willen als ontwerpers kijken hoe we straks omgevingen kunnen creëren die mensen helpen om gezonder te zijn. Als wij dus weten wat het is dat werkt in een bepaald soort kunstwerk, dan kunnen wij daar veel mee. Zijn het de kleuren, of bijvoorbeeld de opbouw? Je zou dan kunnen zeggen 'ik ontwerp een bepaald soort behang wat goed past bij een bepaalde ruimte', bijvoorbeeld. Je kan met de uitkomsten in de huiskamers of omgevingen van mensen iets betekenen."

PATIENT CARDIO - MEVROUW HEYER-SCHRIER

"Nee, ik heb nog geen kunst gezien hier. Maar het lijkt me wel leuk, ik houd daar wel van. Wat ik je zeg: als je ergens van geniet, dan vergeet je even je zorgen, hè? Ja, dat denk ik wel. Je voelt je prettiger, want dat doet je dan wat. Ik ga wel eens hier naar het stadhuis, daar hangen ook dikwijls dingen, hè? In dat atrium. Wist je dat niet? Kom je niet uit Den haag? Ga er maar eens kijken, daar hangen dikwijls schilderijen of tekeningen of foto’s of noem maar op. Daar ga ik dan naartoe zonder dat ik er hoef te zijn. Om te kijken. Daar geniet ik van."

"Ik moet een echo laten maken van mijn hart dus daarom zit ik hier even op de gang te wachten. Ik kom van de vijfde etage. Ik zal zo wel opgehaald worden, dat zal toch wel? Maar wat houdt het nou in, als ik de kunst zou willen zien? Moet ik dan rondlopen? Maar ik mag niet van die afdeling af! Ik heb een kastje met allemaal slangetjes. Ik mag daar niet af. Nu wel even, voor die echo. Maar anders mag ik er niet af. Oh, het hangt ook in de gangen? Er hangt kunst op verschillende afdelingen? En dat formulier met vragen kan ik dan invullen? Oh ja, daar staat 'kunstwerk nummer 42'. Dan staat daar de vraag bij ‘is dat kunst?’. Ja, dat kan ik niet beoordelen. Ik heb twee jaar op de vrije academie gezeten, daar heb ik wandkleden gemaakt. Dat was in de jaren tachtig. De een die vond het mooi en de ander niet. Dat is allemaal verschillend hè?"

"Je wil een foto van mij maken? Zit mijn haar een beetje? Voor mijn doen is het een beetje te lang. Ik moest ineens worden opgenomen, anders was ik nog naar de kapper gegaan. Ik heb een kort kapsel, dan gaat het snel. Krijgen jullie subsidie? Dat is wel belangrijk, natuurlijk. Maar even nog tussendoor, ben je wel eens op het Westeinde geweest? Waar geestelijk gehandicapten schilderen? Mooi hè? Daar ben ik laatst geweest. Daar waren ze toen ook aan het werk. Dat was zo leuk. Je kan jezelf met kunst een beetje uitleven, je vergeet de dingen even. Wat ik je zeg!"

ZO EEN VRIJWILLIGSTER, GUN JE IEDEREEN 

Elke wijst mensen de weg bij de hoofdingang

"Mevrouw, ik zal u vertellen, natuurlijk helpt kunst bij het beter maken. Natuurlijk. Ik ga van mijzelf uit. Als ik iets moois zie en als ik daar een goed gevoel bij heb, dan helpt dat. Maar als allereerste moet, vind ik, de omgeving waar de mens in leeft in balans zijn. Die gaat de hele dag met je om en die moet jou opvangen, met wat voor een ziektes je ook rondloopt. Dat is belangrijk. Pas dan kan kunst helpen." 

"Gelukkig ben ik gezond. Maar ik heb mijn man verzorgd. Hij had longkanker. Mijn man was heel krachtig van karakter. Een dag voor zijn dood heeft hij nog postzegels afgeweekt en in zijn boek gedaan. Als mijn man en ik de huiselijke balans niet hadden gehad, was het niet zo gegaan. Mensen die jou bij de hand pakken en met jou door dik en dun gaan, die heb je nodig. Als je ziek wordt dan gaan een heleboel mensen zich van je verwijderen. Omdat ze bang zijn. Dat is onvermogen. De eenvoudigste weg is dan om je terug te trekken. Weet u mevrouw, er is niets menselijker dan dat: gaat het je goed dan heb je vrienden, gaat het je slecht dan heb je niemand. Mijn man was krachtig. Hij heeft mij er doorheen gesleept. Je leeft constant in angst. ‘s Nachts kijk je of zijn borst nog wel op en neer gaat. Totdat de longdokter zei 'u moet afscheid nemen'. 'Nee, ik niet.' zei mijn man 'mijn vrouw moet afscheid nemen.'." 

"Als de basis goed is, dan kun je misschien kijken naar de kunst hier. Bijvoorbeeld dat werk hier om de hoek, de letters ‘adem in, adem uit’. Dat past goed hier, hè? Adem in, adem uit: dat houdt het leven in. Een gezonde ademhaling is alles. Boven op de eerste etage hangen allemaal schilderijen, bij nummer achtentwintig. 'Appelmoes is dom' heet het. Er hangen er heel veel naast elkaar, in dat kleine stukje gang. Het is allemaal een afbeelding van dezelfde figuur met een geruite pyjama aan. Als ik daar langs loop, dan gaan mijn ogen tintelen, al die ruitjes! Dan moet ik even bijkomen. Als je vloerbedekking koopt, moet je toch ook geen patroontje nemen? De eerste keer heb ik even mijn hand ertegenaan gehouden, zo van 'wat is dat nou?'. Toen heb ik nog een keer gekeken en nog een keer gekeken. Toen ik weer door de schuifdeur ging, ging mijn hoofd van 'zzzzz'. Toen moest ik wel lachen, maar ik werd er ook zenuwachtig van. Het zou je toch rust moeten brengen?"

"Dat werk daar vooraan, die longen, die vind ik prachtig. Zo tegen de witte achtergrond komen ze zo mooi uit. Nee, ik denk niet per se aan mijn man als ik ernaar kijk. Maar ik vind ze wel mooi. Ik zou ze liever hier achter mijn balie gehad willen hebben. Wat hier nu achter mij hangt, vind ik wel mooi, maar had veel groter gemoeten. Je moet natuurlijk wel je fantasie erbij laten werken en goed kijken. Bijvoorbeeld naar de straatlantaarn die zo van boven op de boom schijnt. Ik vind cultuur belangrijk voor het leven. Maar cultuur voor iemand die ziek is, dat weet ik niet. Kom ik toch weer bij die basis terug."